Doanh nghiệp cần kiểm soát chặt chẽ việc đăng ký, sử dụng chữ ký số. Giám sát chặt chẽ các loại giấy tờ liên quan đến việc làm thủ tục mở tờ khai hải quan và chú ý cấp Giấy giới thiệu, Giấy uỷ quyền đúng người đúng việc…

Những vụ án điển hình

Thời gian qua, Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh đã phát hiện nhiều trường hợp lợi dụng sơ hở trong quản lý chữ ký số của doanh nghiệp để thực hiện hành vi buôn lậu.

Mới đây nhất, Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh phát hiện, chuyển hồ sơ đến Công an TP. Hồ Chí Minh để đơn vị này thực hiện mở rộng điều tra vụ buôn lậu hàng hoá qua cảng Cát Lái.

Vụ việc được Chi cục Hải quan Quản lý hàng đầu tư (Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh) phát hiện khi thực hiện khám xét lô hàng nhập khẩu của Công ty Top Star Việt Nam. Theo khai báo trên tờ khai hải quan, hàng hóa nhập khẩu là mũ bảo hộ cho người đi xe đạp các loại, tổng trọng lượng 2,24 tấn; trị giá hàng hóa tính thuế khoảng 167 triệu đồng, tiền thuế GTGT là 16,7 triệu đồng. Lô hàng được thực hiện bằng chữ ký số từ mã đại lý hải quan “H8293 Tran Quang Buu”.

Kiểm tra thực tế lô hàng, Cơ quan Hải quan phát hiện toàn bộ hàng hóa là nước hoa, mỹ phẩm, quần áo, túi xách… không đúng với khai báo. Tổng trị giá số hàng lên tới hơn 1 tỷ đồng, với số thuế phải nộp theo quy định, gồm: thuế nhập khẩu gần 200 triệu đồng và thuế giá trị gia tăng 122,6 triệu đồng.

Chi cục Hải quan Quản lý hàng đầu tư sau đó đã mời đại diện Công ty Top Star Việt Nam làm việc về lô hàng trên. Qua làm việc, ông Zhang Hong Lin – Tổng Giám đốc Công ty Top Star Việt Nam khẳng định hoàn toàn không biết gì về lô hàng trên. Công ty Top Star Việt Nam cũng không làm thủ tục uỷ quyền cho đại lý thủ tục hải quan nhập khẩu lô hàng này.

Qua xác minh, làm việc với ông Trần Quang Bửu – Giám đốc Công ty TNHH Melody Logistics – mã đại lý hải quan “H8293 Tran Quang Buu”, được biết, công ty này không nhận làm đại lý thủ tục hải quan cho Công ty Top Star Việt Nam. Tuy nhiên, bà Huỳnh Thị Mỹ Vân (SN1987, quê Đắk Lắk) là nhân viên chứng từ của Công ty Melody Logistics đã tự ý sử dụng tài khoản và chữ ký số của công ty để khai báo, truyền số liệu làm thủ tục xuất- nhập khẩu tại Chi cục Hải quan Quản lý hàng đầu tư đối với nhiều doanh nghiệp, trong đó có Công ty Top Star Việt Nam (5 tờ khai).

Trong vụ việc này, Công an TP. Hồ Chí Minh cho biết, do đối tượng vi phạm là nhân viên một đại lý hải quan không có mặt tại nơi cư trú, không đến làm việc theo giấy triệu tập của Cơ quan Công an, nên đơn vị này đang tiến hành truy tìm để làm rõ hành vi vi phạm.

Hơn 1 năm trước, Toàn án nhân dân TP. Hồ Chí Minh mở phiên tòa xét xử và tuyên phạt Đoàn Thị Kiều Oanh (52 tuổi, ngụ quận 10) 8 năm tù về “Tội buôn lậu”.

Đoàn Thị Kiều Oanh nguyên là Trưởng phòng xuất-nhập khẩu của Công ty TNHH MB Việt Nam (có địa chỉ tại phường 3, thị xã Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh) phụ trách chi nhánh tại TP. Hồ Chí Minh, đã lợi dụng việc được giao quản lý và sử dụng chữ ký số, con dấu của Chi nhánh Công ty tại TP. Hồ Chí Minh để mở tờ khai nhập lậu hàng hoá trị giá hơn 6 tỷ  đồng gồm phụ tùng ôtô, đồ gia dụng, thiết bị điện tử…

Đáng chú ý, trong số này có hàng hóa đã qua sử dụng trị giá gần 5 tỷ đồng thuộc danh mục hàng hóa cấm nhập khẩu, hàng hóa giá trị hơn 1 tỷ đồng thuộc danh mục hàng hóa nhập khẩu có điều kiện.

Khi bị cơ quan Hải quan phát hiện vi phạm, Oanh đã mạo chữ ký của Tổng Giám đốc, dùng dấu của Chi nhánh Công ty TNHH MB Việt Nam làm công văn từ chối nhận hàng gửi cho Chi cục Hải quan Quản lý hàng đầu tư và hãng tàu. Tổng Giám đốc Công ty MB Việt Nam Kang Young Keun khẳng định, số hàng này không được đưa về kho của doanh nghiệp, không biết việc nhập khẩu hàng hóa này, không biết đó là hàng gì, đang ở đâu. Toàn bộ giao dịch và các hoạt động liên quan đến việc nhập khẩu hàng hóa do Đoàn Thị Kiều Oanh thực hiện.

Thông tin với báo chí, ông Nguyễn Xuân Bình – Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Quản lý hàng đầu tư cho biết, Chi cục đang quản lý và làm thủ tục cho khoảng 4.000 doanh nghiệp có vốn đầu trực tiếp nước ngoài và trong đó có khoảng 75% doanh nghiệp sử dụng dịch vụ của đại lý thủ tục hải quan và doanh nghiệp khai thuê hải quan để thực hiện thủ tục xuất-nhập khảu hàng hóa.

Thời gian qua, Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh đã phát hiện nhiều vụ vi phạm pháp luật hải quan, trong đó có cả doanh nghiệp FDI. Các hành vi vi phạm đều phát sinh từ việc doanh nghiệp chưa thực hiện đúng quy định về việc quản lý chữ ký số, quy định về hoạt động đại lý, dịch vụ khai hải quan.

Cảnh báo siết chặt quản lý

Theo Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh, thực hiện thủ tục khai hải quan điện tử, mỗi doanh nghiệp được cơ quan Hải quan cấp ID và chữ ký số để thực hiện quyền truy cập vào hệ thống thực hiện khai báo hải quan điện tử. Tuy nhiên, trên thực tế có một số doanh nghiệp đã chủ quan giao chữ ký số, kí và đóng dấu khống lên các giấy tờ giao dịch cho nhân viên khai thuê hải quan mà không kiểm tra, giám sát, nên đã bị các đối tượng lợi dụng để thực hiện hành vi buôn lậu, gian lận thương mại.

Thực tế cho thấy, bên cạnh việc lợi dụng uy tín của doanh nghiệp không có vi phạm pháp luật đã được hệ thống phân luồng, đánh giá tốt thực hiện nhập hàng lậu, các đối tượng tội phạm còn lợi dụng một số chủ doanh nghiệp quản lý chữ ký số không chặt chẽ hoặc sử dụng chữ ký số của một số công ty dịch vụ đại lý hải quan, giả mạo đại lý hải quan để khai báo hàng hóa vi phạm. Những hành vi phạm tội này được thực hiện trong khi chính doanh nghiệp đứng tên trên tờ khai hải quan nhập khẩu không hề hay biết.

Hiện nay, một nhân viên làm thủ tục hải quan thường làm cho nhiều doanh nghiệp, thậm chí là hàng chục doanh nghiệp. Họ được các doanh nghiệp tin tưởng giao mật khẩu chữ kí số để thực hiện khai báo thủ tục hải quan cho doanh nghiệp mình.

Nhằm ngăn chặn và tiết giảm tối đa trường hợp này, Thông tư số 22/2019/TT-BTC của Bộ Tài chính đã bổ sung quy định yêu cầu các chủ hàng xuất-nhập khẩu sau khi ký kết hợp đồng, đại lý hải quan sẽ thông báo cho cơ quan Hải quan việc ủy quyền cho đại lý khai và làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa của mình. Việc thông báo sẽ được thực hiện qua hệ thống xử lý dữ liệu hải quan điện tử. Điều này tạo thuận lợi cho cả Cơ quan Hải quan và các doanh nghiệp đồng thời bảo vệ được các doanh nghiệp chủ hàng, tránh bị lợi dụng thông tin

Thông tin từ Cục Hải quan Đồng Nai cũng cho thấy, qua rà soát, đơn vị này nhận thấy có một số doanh nghiệp chưa quản lý chặt chẽ việc sử dụng chữ ký số trong khai báo hải quan, dẫn tới nhiều nguy cơ rủi ro.

Cục Hải quan Đồng Nai khuyến cáo Tổng Giám đốc/Giám đốc các doanh nghiệp cần chịu trách nhiệm quản lý chặt chẽ việc bàn giao, sử dụng chữ ký số, tài khoản giao dịch điện tử theo quy định tại công văn số 10478/TCHQ-GSQL ngày 4/11/2016 của Tổng cục Hải quan. Theo đó, các Tổng Giám đốc/Giám đốc không giao chữ ký số, tài khoản đăng nhập hệ thống khai báo hải quan của doanh nghiệp cho tổ chức, cá nhân khác sử dụng mà không có hợp đồng, điều khoản quy định rõ thời gian sử dụng, trách nhiệm của các bên.

Để thực hiện tốt công tác quản lý, tạo thuận lợi và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp làm ăn chân chính, Cục Hải quan Đồng Nai đã thực hiện chương trình “Quản lý và thu thập thông tin doanh nghiệp xuất-nhập khẩu, đại lý hải quan, dịch vụ hải quan và người khai hải quan”. Việc thu thập thông tin chi tiết này tránh không để các đối tượng xấu lợi dụng sự thông thoáng về thủ tục hải quan, sự quản lý lỏng lẻo nhân sự của các doanh nghiệp thực hiện hành vi vi phạm; đồng thời thực hiện một số quy định điều chỉnh, bổ sung về hoạt động đại lý hải quan.  

Cục Hải quan Đồng Nai đồng thời khuyến cáo, Tổng Giám đốc/Giám đốc các doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm trước pháp luật trong trường hợp để xảy ra vi phạm liên quan đến tờ khai hải quan xuất nhập khẩu các lô hàng sai phạm được thực hiện bằng chữ ký số và tài khoản đăng nhập khai báo hải quan điện tử của doanh nghiệp.

Trong trường hợp doanh nghiệp phát hiện chữ ký số, tài khoản đăng nhập hoặc thông tin của doanh nghiệp mình đang sử dụng bị lợi dụng để khai báo mở tờ khai hải quan cho các lô hàng xuất-nhập khẩu không phải của doanh nghiệp, doanh nghiệp cần kịp thời thông báo qua số điện thoại đường dây nóng cho cơ quan hải quan để có biện pháp ngăn chặn, điều tra xử lý ngay.

Cục Hải quan Đồng Nai đồng thời đề nghị các doanh nghiệp cần kiểm soát chặt chẽ việc cấp, sử dụng giấy uỷ quyền, giấy giới thiệu đúng người, đúng việc, không phát hành tràn lan, ký tên, đóng dấu không kiểm soát được các loại giấy tờ liên quan đến việc làm thủ tục mở tờ khai hải quan.

Việc sử dụng dịch vụ đại lý hải quan là chủ trương đúng và phù hợp với thông lệ quốc tế, Cơ quan Hải quan khuyến khích doanh nghiệp thực hiện nghiệp vụ xuất-nhập khẩu hàng hoá thông qua đại lý hải quan. Tuy nhiên các doanh nghiệp nên chọn những đại lý uy tín, đồng thời quản lý chặt chẽ chữ ký số, không ký khống các chứng từ cho nhân viên xuất-nhập khẩu… tránh bị các đối tượng lợi dụng buôn lậu hoặc tiếp tay cho buôn lậu, gian lận thương mại.

—

Theo Tạp chí điện tử Doanh nghiệp và Hội nhập